Multivibratörler sürekli olarak iki farklı gerilim olan 1 (HIGH) ve 0 (LOW) değerleri arasında çalışan sıralı mantık devreleridir.

Sıralı mantık devreleri çalışabilmek için bir zamanlama sinyaline (clock Pulse) ihtiyaç duyarlar. 1 veya 0 değerlerini hangi zaman aralığında aldığı, hangi zamanda bu değerini değiştireceği önemlidir. Bu zamanlama sinyali genelde kare (veya dikdörtgen) şeklinde olur ve bu dalgaları üreten sinyal generatörlerine Multivibratör denir.

Multivibratörler sürekli 1 ve 0 değerleri üretirler. Genelde 1 değeri için geçen süre 0 değeri için geçen süreye eşittir. Yani çıkış şekli tam kare şeklinde bir dalgadır.

Senkronizasyon için kullanılan bu zamanlama sinyallerinin frekansı ve sinyal genişliği  mantık devrelerinin anahtarlama/tetikleme özelliği için önemlidir. Mantık devreleri çıkış sinyallerini, bu zamanlama sinyalinin 0 dan 1’e ya da 1’den 0’a geçtiği anda olabileceği gibi sürekli 0, ya da sürekli 1 durumlarında da değiştirebilirler.

Zamanlama (Clock) Sinyali:

kare

  • 1( HIGH )  –  Genliğin 0’dan 1’e geçtiği an ve 1 süresinin tamamıdır.
  • 0( LOW )  –  Genliğin 1’den 0’a geçtiği an ve 0 süresinin tamamıdır.
  • Sinyal Genişliği – Genliğin 1 olduğu sürenin tamamıdır.
  • Periyot  –  Aynı yönlü (1’den 0’a ya da 0’dan 1’e) ardışık iki değişim arasında geçen süre, (T).
  • Frekans  –  Periyodun tersidir. Birim zamandaki periyot sayısı.(f = 1/T)

Zamanlama devreleri analog ve dijital devrelerin sürekli sinyal üretecek şekilde ya da  belli bir süre için sinyal üretecek şekilde kombinasyonları şeklinde olabilir. Birden fazla zamanlama devresi özel dalga üreteci şeklinde bağlanabilir.

Zamanlama devreleri basitçe üçe ayrılabilir:

  • Astable – Kararlı yapısı yoktur çıkış sürekli olarak 1 ve 0 arasında değişir. Periyodu belli olan sürekli kare dalga üretecidir.
  • Monostable – Dışarıdan tetiklendiğinde çıkış belli bir süre için değişir (0’dan 1’e ya da 1’den 0’a). Bu sürenin sonunda baştaki kararlı hale döner. Bu süre de dışardan ayarlanabilir.
  • Bistable – Flip-flop olarak adlandırılır. Giriş durumuna göre 1 ya da 0 olmak üzere iki kararlı çıkış verebilir.

 

 

Kaynak: Electronics Tutorials